Olabarriko errotaren historia aztertzerakoan aipatu denez, 1995ean, bere aita Beningno Pujana bizi zela, errota egoera larrian zegoela ikusiz, Fermin semeak zaharberritze lanei heldu zien, 2001. urtean berrinauguratua izan arte.

Olabarriko errotaren egitura hidraulikoak Zeanuriko errota gehienek duten eskema berbera jarraitzen du. Bere osagaien artean honako atal hauek bereiztu behar dira:

Olabarriko errotaren makinaria, Errota hidraulikoen funtzionamendua sailean azaltzen den berbera da, errotapean —txifloiak, uragea, errudea, txoriek...— zein errotan bertan —mahaia, opila, gaineko eta azpiko harria, toberea..—. Mekanismo horren guztiaren funtzionamendua aipatutako sailean zehaztuta dagoenez, berriro ez da errepikatuko hemen.

Zeanurin errota bakoitzak bere bezeroak zituen, normalean finkoak edo betikoak zirenak. Errotariek bezeroekin zuten erlazioa gerra zibilarekin aldatu egin zen; ordura arte errotaria bera izaten zen mandoez eta astoez baliatuz, baserrietara joaten zena gari edo arto-zorroen bila, eta hurrengo astean, eho ondoren, irina eramaten zieten. Gerra ostean, ordea, elikagaien eskasiak erroten garrantzia gehiagotzea ekarri zuen.

Uribeko erreka. Zanburu mendian jaiotzen da eta Zulaibar auzunean bat egiten du Arratia ibaiarekin. Errekatxo honen inguruan lau errota daude, baina auzuneko zaharrenek entzundakoaren arabera, bosgarren bat ere egon omen zen.

URUTXURTU BENGOETXEA , Jon "Zeanuriko errotak.Olabarriko errota" Argitaratu gabea, 2006ko Idazle Eskolako bekan saritua.Errota zahar maitea Uraren ertzean Uraren ertzean da Basati beltzean: Negar egiten dezu alea xehetzean. Ni ere triste nabil zutaz oroitzean. Izar eder bat dago hor goiko lepuan. Errota zaharra, berriz, erreka zokoan. Berebiziko pena Badaukat barruan: Ezin gindezke bizi Elkarren onduan. Bizitzaren legea Nahi det onartu Horrela beharra Koraiaz hartu. Berez dijoana

Zeanuri: kokaera eta ezaugarri geografikoak.Arratiako eskualdean, Orozko, Areatza, Dima eta Ubideko udal barrutien eta Arabako lurraldearen artean kokatzen da Zeanuri. Udalerri honek 67,46 kilometro karratuko azalera du, Bizkaiko herririk zabalenetakoa izanik. Hiriburutik hogeita hamaika kilometrora dago.

Zeanuriko errotak.Ander Manterolak bere Industrias tradicionales en Zeanuri(Bizkaia). I. Molinos harineros ikerketa lanean adierazten duenez, XVIII. mendearen amaierarantz Zeanurin sei burdinola eta hemezortzi errota zeuden. Ordutik hona jarduera biak indarra galduz joan dira, horrela burdinolen krisiak lantegi hauen desagerpena ekarri zuen XIX.

Zeanuriko errotei buruzko ondorio orokorrak. Ander Manterolak adierazten duenez, aurrerago aipatutako hemezortzi errotetatik lau ola izan ziren: Lanbreabe, Ibergutxi, Altziber eta Olabarri.Jabetzari dagokionez, badirudi Zeanuriko errotek jabeak ziren etxeetatik hartzen zutela izena; horrela hiru dorretxek...

Zeanuriko erroten biografia laburra.Jarraian, aurrerago aipatu diren hemezortzi errotei buruzko biografia laburra azalduko da, ondoren Olabarriko errotaren azterketa sakonagoan murgiltzeko.